Uitvaart regelen in 10 stappen

Stappenplan uitvaart regelen

Heb je te maken met een sterfgeval en moet je de uitvaart (helpen) regelen? Of wil je jezelf goed voorbereiden? Dan heb je zeker iets aan onderstaand stappenplan. Deze informatie betreft een uittreksel van het hoofdstuk over uitvaart regelen in onze boeken ‘Gids bij Overlijden voor Dummies’ en ‘Alles over nalaten’.

Stap 1: Vaststellen van het overlijden door een arts

Overlijdt de hoofdpersoon in een ziekenhuis of woon-zorginstelling? Meestal benadert dan de verpleging een arts die de zogeheten “lijkschouw” doet. Vindt het overlijden thuis of elders plaats? Waarschuw dan zo snel mogelijk de huisarts of bel bij geen gehoor een huisartsenpost. Een arts is niet de enige die een overlijden kan vaststellen, maar is wel nodig voor een overlijdensverklaring (A-verklaring) met het tijdstip van iemands overlijden en vult de oorzaak van het overlijden in (B-verklaring). Deze overlijdenspapieren heb jij of iemand die de uitvaart regelt nodig voor stap 4. Soms is het inschakelen van een gemeentelijke lijkschouwer nodig, namelijk als:

• De hoofdpersoon minderjarig is
• De hoofdpersoon op een niet-natuurlijke wijze is overleden
• Er twijfel is over de doodsoorzaak

Stap 2: Verzorgen en koelen

Na of tijdens stap 1 moet zo snel mogelijk het lichaam worden verzorgd en gekoeld. Dat mogen naasten zelf doen, maar in de praktijk gebeurt dat vaak door iemand van de verpleging in een ziekenhuis of verzorgingstehuis of een uitvaartondernemer. Zoek uit of de hoofdpersoon een uitvaartondernemer voor ogen had, bijvoorbeeld via een uitvaartverzekering. Meestal zijn de erfgenamen vrij om zelf een uitvaartondernemer uit te zoeken, met een uitvaartverzekering ga je eerst na wie geacht wordt de uitvaart te begeleiden en wat de gevolgen zijn van een keuze voor een andere uitvaartondernemer. Dat komt voor een deel terug in stap 3. Teken pas een overeenkomst voor het regelen van de uitvaart als de erfgenamen zich daarin kunnen vinden of als de hoofdpersoon dat uitdrukkelijk wenste.

Denk bij de verzorging aan de lichaamshouding:

Pas als het overlijden van de hoofdpersoon op de juiste wijze is vastgesteld, mag verzorging plaatsvinden.

• Zorg dat de hoofdpersoon schoon ligt
• Leg de hoofdpersoon op de rug (dat is het meest gebruikelijk in westerse landen: “Met De Neus Omhoog“)
• Plaats de handen boven op het lichaam
• Til het hoofd iets omhoog, bijvoorbeeld door er een kussen onder te leggen
• Heeft de hoofdpersoon een kunstgebit maar niet in, overweeg dat dan in te doen – dat staat vaak mooier
• Sluit de mond van de hoofdpersoon
• Sluit de mond niet volledig, knoop dan tijdelijk een opgerolde handdoek om het hoofd
• Sluit de ogen van de hoofdpersoon als je dat onprettig uit vindt zien, duw de oogleden zachtjes naar beneden

Bij verzorging komt ook de kledingkeuze en cosmetica aan bod:

• Smeer het haar en het gezicht in met gezichtscrème tegen uitdroging
• Zoek uit welke cosmetica de hoofdpersoon zelf altijd gebruikte en gebruik dat nu ook of verzamel dat voor later
• Een lekker geurtje kan vervelende geurtjes verbloemen die gaan ontstaan – of druppel met wat etherische olie
• Breng geurtjes en olie aan op plekken die je niet ziet zoals achter de nek en in de handpalm – soms gaat het erg vlekken
• Zoek uit welke kleding de erfgenamen willen bewaren (bv voor stap 4)
• Let op dat de kleding bestaat uit natuurlijke materialen, zoals katoen, wol, linnen en viscose
• Vermijd kleding met nylon en lycra en andere onnatuurlijke materialen
• Kies kleding die ruim zit rondom de taille (i.v.m latere vochtophoping)
• Doe de hoofdpersoon geen panty’s aan, zeker niet als begraven volgt
• Zoek een duidelijke foto van het gezicht van de hoofdpersoon zoals je hem of haar wilt herinneren
• Met de foto en de verzamelde cosmetica kun je de hulp inroepen van iemand, je hoeft het niet zelf te doen
• Een uitvaartondernemer kan een koelplaat, thanatropraxie of bio sac 200 regelen (opbaringsmethoden)

​Bij koeling zijn maatregelen afhankelijk van de omgevingstemperatuur:

• Soms is het sluiten van gordijnen of luiken of het openen van een raam (met hor ervoor) voldoende
• Zet de verwarming uit in de ruimte waar de hoofdpersoon ligt
• Wikkel koelelementen in een handdoek en leg ze rondom de hoofdpersoon
• Graszoden onder en rondom het lichaam leggen koelt het lichaam vaak voldoende

De hoofdpersoon is een bron van bacteriën. Gebruik bij voorkeur latex handschoenen, vooral als je zelf een wondje aan jouw handen hebt. Maar maak je ook niet al te veel zorgen over besmetting en aai gerust het lichaam als je daar behoefte aan hebt. Als je telkens goed je handen wast als je het lichaam hebt aangeraakt kan er weinig misgaan.Wil je de hoofdpersoon een zoen geven en het risico op besmetting met een bacterie zo veel mogelijk beperken? Doe dat dan met gesloten mond op het voorhoofd.

Stap 3: check wilsuitingen en ga na of er een uitvaartverzekering is

In hoofdstuk 4 van ‘Gids bij Overlijden voor Dummies’ en hoofdstuk 3 van ‘Alles over nalaten‘ worden vormen van schriftelijke uitingen van de hoofdpersoon uiteen gezet. Check welke van de onderstaande uitingen de hoofdpersoon heeft geregeld:

• Donorverklaring
• Codicil
• Zorgverklaring
• Testamonium
• Scenarium (uitvaartwensen)
• Nalatenschapsdossier
• Dagboek laatste levensfase
• Negatieve wilsverklaring
• ​Levenstestament (bevat soms ook uitvaartwensen en nuttige informatie zoals een nalatenschapsdossier)
• Overlijdenstestament

Ga na of er iets in de bovengenoemde testamenten staat over een uitvaartverzekering. Andere overlijdensverzekeringen zijn van latere zorg. Als er een uitvaartverzekering is gesloten, neem dan contact op met de uitvaartverzekeraar over welke keuzes je hebt en welke acties je zelf kunt doen ten aanzien van de volgende stappen.

Stap 4: kies een herinnering

Nu al? Eigenlijk moet je al heel vroeg nadenken over welke herinneringen je van de hoofdpersoon wenst. Hoe langer je wacht, hoe minder mogelijkheden je kunt benutten. Oriënteer je daarom snel, er zijn erg veel mogelijkheden die soms in een vroeg stadium moeten worden besproken met een uitvaartondernemer. Bekijk welke herinneringen jij en anderen aan de hoofdpersoon willen koesteren. Ga na welke mogelijkheden er zijn met bijvoorbeeld

• Kleding van de hoofdpersoon (verwerken in een sieraad of schilderij)
• Bloemstukken (bewaren en drogen, of in glas verwerkt)
• Vingerafdruk (wordt vaak opgeslagen door uitvaartverzekeraars)
• Foto’s (er bestaan veel professionele uitvaartfotografen)
• Film (de uitvaart laten filmen of filmpjes van de hoofdpersoon tonen en bewaren)
• Muziek (meestal worden drie muziekstukken ten gehore gebracht.

Muziek is erg sfeerbepalend, kies dat heel bewust want daar worden de aanwezigen nog jaren later door geraakt. De keuze is zo groot en de tijd die je hebt vaak zo beperkt, dat het zinvol is je hier al eerder in te verdiepen. Voor jezelf of voor je naasten, bespreek eens wie welke muziek zou willen laten horen. Gebruik als inspiratiebron onze unieke uitvaartmuziek zoekmachine met ruim 600 muzieknummers in beeld, geluid en met toelichting.

Vindt er een crematie plaats? Dan ontvang je de as en heb je mogelijkheden die we in stap 9 beschrijven.

Stap 5: aangifte doen bij de gemeente en een datum plannen

Iemand doet aangifte bij de gemeente waar de hoofdpersoon overleed met de verklaring van overlijden van stap 1 (A-verklaring). In de praktijk doet dit meestal een uitvaartondernemer, maar je mag dat ook zelf doen. De kosten verschillen per gemeente, maar bedragen gemiddeld 10 tot 15 euro. De gemeente geeft vervolgens schriftelijk de toestemming tot begraven of cremeren af. Met die toestemming kun je een datum afspreken bij een begraafplaats of crematorium. In de praktijk gebeurt dat vrijwel altijd via een uitvaartondernemer. Dit is het moment dat je definitief een keuze maakt: begraven of cremeren? Lees onze speciale pagina over alle aandachtspunten die je kunnen helpen bij het maken van die keuze.

Stap 6: Maak keuzes over de laatste ceremonie

Heel veel keuzes moeten in een korte tijd worden genomen. Het helpt daarbij als de hoofdpersoon zelf richting heeft gegeven via een wilsuiting uit stap 3. Maar denk ook aan wat nodig is voor een goede rouwverwerking. Dat verschilt per leeftijd en zelfs per persoon, maar probeer daar in alle hectiek al rekening mee te houden. Keuzes die op korte termijn moeten worden doorgegeven zijn:

• Welke begraafplaats of crematorium
  • natuurbegraafplaats, gewoon cremeren, elektrisch cremeren
• Wijze van opbaren
  • voor wie, wanneer, waar, geheel, gedeeltelijk of niet zichtbaar tonen
• Dag en tijdstip van de laatste ceremonie reserveren
• De hoofdpersoon in een kist leggen of op een plank
  • keuze type kist of type gewaad
• Kledingkeuze en geurtje voor de hoofdpersoon en eventuele persoonlijke spullen “meegeven”
• Uitvaartmuziek kiezen
• Uitvaartondernemer kiezen

Stap 7: informeren, uitnodigen en rollen verdelen

In een korte tijd probeer je een zo volledig mogelijke lijst te maken van mensen die je uitnodigt voor het bijwonen van de laatste ceremonie of het eerder bezichtigen van de opgebaarde hoofdpersoon. Wil je die gelegenheid niet aan iedereen bieden, maar dan drie lijsten met de gegevens van mensen die:

1. Worden uitgenodigd om de opgebaarde hoofdpersoon te bezoeken en welkom zijn op de laatste ceremonie
2. Alleen welkom zijn bij het opbaren of alleen bij de laatste ceremonie
3. Alleen op de hoogte worden gebracht (denk daarbij ook aan bedrijven, instellingen, abonnementen)

Vraag anderen om hulp

Wens je bepaalde personen een rol te geven tijdens de laatste ceremonie? Overleg dat dan tijdig met die personen. Denk aan:

• Dragen van de kist of plank
• Houden van een toespraak
• Kist zelf maken, laten maken, zelf kopen of via uitvaartondernemer uitzoeken. Voor hier uitleg over hoe een kist te timmeren. Er zijn ook bedrijven zoals bol.com die dit aanbieden voor circa 300 euro

Stap 8: De laatste ceremonie organiseren

De laatste ceremonie regelt de executeur, een bewindvoerder, een gemachtigde of de erfgenamen gezamenlijk. Soms de gemeente als er geen partij is die de laatste ceremonie kan regelen. De persoon die een uitvaartondernemer inschakelt (lees: de opdracht tot begraven of cremeren ondertekent) is verantwoordelijk voor het betalen van de meeste kosten rondom de uitvaart. Maak daarom hierover duidelijke afspraken met:

• De uitvaartondernemer
• De uitvaartverzekeraar
• De bank van de hoofdpersoon
• De erfgenamen

Stap 9: De dag van de laatste ceremonie

Zorg dat je op tijd op de locatie van de laatste ceremonie bent. Probeer telefonisch bereikbaar te zijn voor mensen die nog vragen hebben. Over wat mee te nemen, hoe de locatie te bereiken en andere praktische zaken. Waak voor diefstal tijdens de laatste ceremonie, het komt best vaak voor dat auto’s wordt opengebroken. Laat geen dure spullen achter. Lees nog even de uitvaartetiketten door.

Stap 10: Na de laatste ceremonie

Een of enkele dagen na de dag van de laatste ceremonie is het gebruikelijk de lijst van aanwezigen te gebruiken om een berichtje te sturen waarin men wordt bedankt voor de aanwezigheid en steun.

Vond een crematie plaats? Dan ontvang je na enkele weken de as in een standaard pot. Veel mensen doen de as liever in een mooie urn. Je hoeft geen urn via de uitvaartondernemer te bestellen. Dat kun je ook zelf doen, bijvoorbeeld via memorieurnen. Vraag tijdig of de uitvaartondernemer de door jou aangeleverde urn wil vullen met de as van de hoofdpersoon.

Is de uitvaart helemaal afgerond? Blader dan eens door onze checklist nabestaanden (binnenkort hier gratis te downloaden en via info@fpvi.nl nu ook op te vragen) en bepaal in welke volgorde de volgende acties in gang kunnen worden gezet. Veel succes en sterkte met alles.